de Vaartlandstappers

Het Broek door de eeuwen heen

Het Broek was een bijna ontoegankelijk gebied doordat het geregeld door de Rupel werd overstroomd. Het was doorweven door geulen en stromen, echt een gebied waar elfen en moerasgeesten zich thuis voelden.

Er waren gedurende vele eeuwen veenafzettingen waardoor dichte turflagen ontstonden.

Het landschap veranderde sterk toen tussen 1100 en 1300 de rivier werd ingedijkt. In dit indijkingsproces hebben de hertogen van Brabant en het geslacht Berthout een
belangrijke rol gespeeld. Na de verlanding van de aanwezige schorren ontstonden er hooilanden en vloeibeemden.

Na de indijking werd de turf ontgonnen als brandstof. Daardoor ontstonden de vijvers die zo kenmerkend zijn voor het gebied. Later werden de vijvers ook gebruikt voor het roten van vlas.

Op de Ferrariskaart van omstreeks 1760 staan ook enkele bosjes ingetekend. Een relict van het oudere bos kan je nog aantreffen in het kasteelpark Lacourt, juist buiten het Broek. Hier groeit de dikste tamme kastanjeboom van het land met een omtrek van ongeveer 8 meter.

Het grootste deel van het Broek bleef echter hooiland. Tot omstreeks 1920 een 35 hectare van het Broek werd aangekocht door de luciferfabriek ‘Union Allumettière’ en werd bebost met populier. Het voorbeeld van deze maatschappij werd opgevolgd door talrijke kleinere eigenaars. Het Broek veranderde van een open landschap (hooiland) naar een populierenbos.

Vanaf 1969 werden ongeveer 260 hectare te Blaasveld, Heffen, Heindonk en Willebroek door de Staat onteigend om te worden ontzand, met het oog op het dempen van de verlaten kleiputten. De beslissing lokte protest uit zodat het oorspronkelijke plan werd gewijzigd en de uitgravingen beperkt bleven tot het noordelijke gedeelte, waar een watersportbaan met een lengte van 2300 meter werd aangelegd. Aldus werd het meest waardevolle gebied ‘Het Broek’ van vernieling gevrijwaard.
Momenteel wordt dit natuurgebied beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos.
In 1996 werd een gebied van 20 hectare met risicohoudend afval door OVAM gesaneerd. Dit is nu ontoegankelijk.

Genieten van de natuur:

Er zijn 4 wandelpaden uitgestippeld en aangeduid die u langs de mooiste hoekjes van het Broek brengen.
Vekielpad (3,9 km) en Watersportpad (3,9 km) vertrekken aan de parkeerplaats aan de Broekstraat te Blaasveld, terwijl Kleinbroekpad (3,6 km) en Vierwielenpad (4 km) aanvangen aan de parkeerplaats van de Watersportbaan Hazewinkel aan de Beenhouwersstraat te Heindonk.
Het Vierwielenpad is ingericht voor rolstoelgebruikers.
De uitgestippelde wandelpaden doen allemaal het centraal gelegen domein Scheyvaerts aan, waar sanitiare voorzieningen, picknickplaatsen, een blokhut (op aanvraag te gebruiken bij slecht weer), en een speelweide ter beschikking zijn. Het geheel wordt aangevuld met een omheinde boomgaard met allerlei kleine huisdieren en de
boswachterswoning.

Geleide wandelingen door natuurgidsen zijn mogelijk na telefonische afspraak met de boswachter (tel. 0479-67 94 78).

Onthaalcentrum:

In het onthaalcentrum op het domein Scheyvaerts wordt het Broek op een eenvoudige en overzichtelijke wijze voorgesteld.
Het onthaalcentrum is geopend op zondag van 14.00 u tot 17.00 u van 1 april tot 31 oktober. Groepen gans het jaar op aanvraag. Op feestdagen gesloten.

Hengelaars:

Naast de wandelaar komt in het Broek ook de hengelaar aan zijn trekken. Op 15 vijvers mag gehengeld worden door iedereen die in het bezit is van een visverlof afgeleverd door het Vlaamse Gewest.
In de andere vijvers worden de vissen met rust gelaten.

Wat is er te zien?

Fossielen

Het Broek is gelegen in de alluviale vlakte van de Rupel. De vallei werd gedurende eeuwen opgevuld door meegevoerde sedimenten bij de op- en neergaande beweging
van de Rupelzee. Ze is dan ook rijk aan fossielen, vooral uit de ijstijden. De beenderen van mammoets en andere uitgestorven diersoorten kan je bezichtigen
in het onthaalcentrum aan het Scheyvaertshof.
Aan de rand van het Broek werd omstreeks 1870 een voorhistorisch paaldorp ontdekt.

Fauna en Flora

Het Broek ligt slechts 2 à 3 meter boven de zeespiegel en is een nat, vochtig gebied zoals zijn naam al weergeeft “een broek”. Het heeft dan ook een specifieke flora
en fauna.
In de vijvers groeit veel gele plomp en in de sloten zijn waterviolier, blaasjeskruid, slangewortel, e.a. te vinden. Op de natte gronden treffen we typische soorten als dotterbloem, gele lis, riet, wilde hop, waterwilg en els. Ondanks kappingen komt de populier nog veel voor. Het aandeel van populier zal nog verder verminderd worden zodat er zich een grotere verscheidenheid aan planten- en boomsoorten van broekbossen en hooiland kan ontwikkelen.
Op de drogere gronden, omgeving Vossenberg, kunnen dan mits herbeplantingen en spontane natuurlijke bezaaiing, gemengde loofhoutbossen tot ontwikkeling komen.
Het Broek kent een grote variatie aan vogels. Naast roofvogels als buizerd, torenvalk en sperwer komen ook verschillende spechten, bosuil en ijsvogel voor. Tijdens de lente en de zomer laten onder andere wielewaal, nachtegaal en blauwborst van zich horen. In en rond het water kunnen soorten als fuut, reiger, meerkoet, waterhoen en verschillende soorten eenden waargenomen worden.
In dit natte natuurgebied voelen niet alleen vogels, maar ook allerlei andere dieren zich thuis. In de lente kan je ongestoord groene kikkers horen kwaken. Talrijke libellen vliegen in het rond.

Meer informatie?

Agentschap voor Natuur en Bos
Provinciale dienst Antwerpen
Gebouw Anna Bijns
Lange Kievitstraat 111/113 bus 63
20108 Antwerpen
Tel. 03-224 62 62
E-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Meer info over het Broek vind je ook op de website van 'Natuur en Bos'

Boswachtershuis Scheyvaerts
Het Broek 1
2830 Willebroek
Tel. 0479-67 94 78